HUMAN RESOURCES  
Maintenance Magazine 158 – november 2022

“Geen digitale talenten op de werkvloer? Geen industrie 4.0”

Willen Vlaamse en Belgisch productiebedrijven competitief blijven op wereldvlak, moeten ze slimmer werken. De vierde industriële revolutie maakt dat bedrijven hun machinepark moeten upgraden of zelfs vernieuwen. Dat vergt veel middelen, maar vooral de juiste kennis bij de medewerkers die deze machines bedienen en onderhouden. Daar knelt het vandaag serieus. Met hun project ‘Digitalent 4 Industry’ begeleiden Flanders Make, BEMAS en KU Leuven Campus Brugge bedrijven bij hun overstap naar Industrie 4.0. Ze krijgen daarbij de steun van ESF Vlaanderen.

Door Elke Lamens

Terwijl grote bedrijven de middelen hebben voor onderzoek en ontwikkeling om zich om te vormen in een slim bedrijf, is het voor kleinere bedrijven moeilijker om in de ‘race’ te blijven. “De grootste struikelblok vandaag is het gebrek aan digitale competenties op de werkvloer. Dat remt onze bedrijven af om hun productieprocessen volop te digitaliseren”, benadrukt BEMAS directeur Wim Vancauwenberghe. De digitale transformatie naar Industrie 4.0 leidt tot nieuwe digitale ontwikkelingen voor machines, productielijnen en installaties. Dankzij onder meer geavanceerde sensoren en artificiële intelligentie worden bestaande assets geoptimaliseerd voor onderhoud, energie-efficiëntie, levensduur en productiviteit. “Echter, deze digitalisering vereist het aanscherpen van bestaande of het verwerven van nieuwe competenties. Om mee te kunnen met Industrie 4.0. heeft een bedrijf dus medewerkers nodig met de juiste kennis en expertise. Die zijn er vandaag te weinig. Niet alleen bij ons is dat zo. Dit is een wereldwijd fenomeen.”

Drie partners

Welke competenties dat precies zijn, nu en in de toekomst, maakt net het voorwerp uit van het gezamenlijke onderzoek door BEMAS, Flanders Make en KU Leuven campus Brugge. ESF Vlaanderen subsidieert. Promotor Flanders Make zocht partners voor het project. In 2019 vonden Flanders Make en KU Leuven campus Brugge elkaar al in de Vlaio proeftuin Machine Upgrading 4.0. “De M-Groep van KU Leuven onderzocht hierin hoe het het bestaande machinepark slimmer kon maken”, weet projectmanager Jasper Gay van Flanders Make. “In deze proeftuin tonen we bedrijven hoe ze bestaande industriële systemen, zonder grote meerkosten, kunnen upgraden tot Industrie 4.0-niveau. Veel productiebedrijven gebruiken namelijk nog industriële machines of installaties van enkele tientallen jaren oud. Hoewel deze nog niet aan het einde van hun (mechanische) levensduur zijn, bieden ze niet de gewenste functionaliteiten en energie-efficiëntie binnen het Industrie 4.0-paradigma. Ze zijn vaak beperkt uitgerust met sensoren en in veel gevallen ontbreekt het deze machines aan rekenkracht, communicatie met het netwerk en een goede mens-machine-interface.” Als vakvereniging voor onderhoudsbedrijven bouwde BEMAS jarenlang ervaring op in het beschrijven van competenties. “Samen met Vlaio zochten we al verschillende opleidingen om technische sleutelposities in kaart te brengen en te kunnen invullen. Dat maakt van BEMAS een interessante partner in dit project”, vult Vancauwenberghe aan.

Drie fasen

De drie partners bundelen sinds eind 2021 hun expertises in Digitalent 4 Industry. “In de eerste periode hebben we ons gebogen over de inhoud van het project. Daarna startte de zoektocht naar pilootbedrijven waarmee we het zogenaamde gat in digitale skills kunnen vaststellen. We hebben ook een vragenlijst uitgewerkt waarmee deze bedrijven enerzijds nagaan welke competenties ze reeds in huis hebben en anderzijds hoe ze deze in kaart brengen”, legt Gay uit. Uiteindelijk moet dit tegen eind dit jaar al een eerste lijst met competenties opleveren. “Het project bevat drie fasen. De eerste fase van cocreatie met de bedrijven is officieel gestart. In een volgende fase volgt dan een beperkte uitrol van het begeleidingstraject bij bedrijven om dan ten slotte in een finale derde fase in de tweede helft van 2023 het project breder uit te rollen en te valideren.”

Competentiebeheer

Plan is om met Digitalent 4 Industry te landen tegen eind oktober 2023. Het richt zich zowel op productiebedrijven als machineconstructeurs. “Ook de serviceverleners, die onder meer onderhoud aan bedrijven aanbieden, zitten in de scope van dit project om digitale competenties in kaart te brengen”, meent de BEMAS directeur. “Uiteraard zal dit altijd in lijn zijn met de digitale ambities van het bedrijf in kwestie. Maar we focussen wel op technische sleutelfuncties zoals ingenieurs, managers en technici op de werkvloer. Want nogmaals, de ingenieurs kunnen de machines dan wel slimmer maken, maar als je geen mensen hebt om ze te bedienen, is een omslag naar Industrie 4.0 onmogelijk. Competentiebeheer maakt daar integraal deel van uit. De digitalisering evolueert continu, maar moet wel toepasbaar zijn binnen het bedrijf. We moeten ergens een grens trekken, hoever willen we daarin gaan. Je kan namelijk niet voor elk nieuw algoritme een nieuwe competentie beschrijven. We hebben nu al een goed zicht op hoe de vierde industriële revolutie zich ontwikkelt en zijn in staat om competenties te beschrijven die een tijd meegaan. Het gaat om een soort matchmaking: bestaande competenties binnen een bedrijf afwegen tegen de competenties die het nodig heeft.”

Gezocht: bedrijven

Finaal moet deze nieuwe kennis in de praktijk worden toegepast en zo bijdragen tot economische en mogelijk bredere maatschappelijke meerwaarde in Vlaanderen. “Dit is dan wel een onderzoeksproject, bedoeling is wel dat de bedrijven dit oppikken en er zelf mee aan de slag gaan. In dat kader zoeken we nog actief naar bedrijven om mee in dit project te stappen. We leiden hen dan rond met de juiste tools zodat ze zelf in staat zijn om de competenties binnen hun bedrijf op te lijsten en te matchen met de competenties die ze nodig hebben om hun digitale omslag waar te maken. Nadat de competenties in kaart zijn gebracht, is het immers de bedoeling dat we die competenties ook koppelen aan opleidingen”, doet Gay van Flanders Make nog een warme oproep.