OMSLAGVERHAAL  
Maintenance Magazine 158 – november 2022

Onderhoud van een voetbaltempel

Ooit al eens nagedacht over hoe het er aan toegaat achter de schermen van een voetbalstadion? Want zo-ver-van-het-bed van een onderhoudstechnicus in de industrie staat het niet. Dezelfde principes zijn er van toepassing: installaties redundant opbouwen om altijd een goede werking te garanderen. Systemen op het getouw zetten om defecten te melden. En van het korte zomerreces gebruik maken om de belangrijkste assets, de grassprieten, weer in topconditie te krijgen. BEMAS nam ons voor de uitreiking van het Vlaamse Technische Team van het Jaar mee op ontdekking in de Gentse Ghelamco Arena.

Door Valérie Couplez

De Ghelamco Arena behoeft weinig introductie. Iedereen die in Gent de wisselaar E40-E17 neemt is er al voorbij gezoefd. Een architecturaal pareltje. Het werd in 2013 officieel ingehuldigd en nam toen een pioniersrol op als eerste ecostadion in de Benelux. Maar wat komt er allemaal bij het onderhoud van een voetbalstadion kijken? Tijdens de rondleiding die BEMAS organiseerde voorafgaand aan de prijsuitreiking Technical Team of the Year werd ingezoomd op drie deelluiken: de grasmat, de facilitaire operationele flow en de HVAC-installaties. We delen de belangrijkste inzichten met u.

De grasmat

Dat we beginnen met de grasmat hoeft niet te verwonderen. Deze heeft immers de meest directe impact op het voetbal dat gespeeld wordt. Een verhaal van meer dan afrijden en besproeien alleen. Het onderhoud van het veld is wetenschap geworden. Er wordt gekeken op welke indicatoren invloed kan uitgeoefend worden. Het ultieme doel is om te zorgen voor een veld dat minder blessures veroorzaakt en de bal optimaal laat stuiten en rollen. In de Ghelamco Arena is het Nederlandse bedrijf Bras Fijnaart verantwoordelijk voor het onderhoud van de grasmat. De basis wordt gelegd in het tussenseizoen. “Een periode die overigens steeds korter wordt”, stipt grasspecialist Christ Koolen aan. “Een grasmat begint met het zand dat eronder ligt. Het water moet er op de best mogelijke manier doorsijpelen, voor de groei van het gras maar ook voor de doorlaatbaarheid als het regent. Een resultaat dat we bereiken door de toepassing van silicaatzand van 200 à 250 µm in combinatie met teelaarde. Maar dat volstaat niet. We voegen er nylondraden aan toe, opdat het vocht niet wordt vastgehouden. Dat komt de stabiliteit ten goede.” De nylondraden zitten op vaste afstand stevig in de grond. Elk jaar wordt de grasmat volledig verwijderd tot op die nylondraden. Dan wordt alles weer manueel ingezaaid en dankzij assimilatieverlichting en besproeiing wanneer nodig weer in topconditie gebracht voor de start van het nieuwe seizoen. “De kwaliteit van het veld hebben we vandaag dankzij opvolging door sensoren goed onder de knie. Het is zaak nu nog verder stappen te zetten in hoe het energieverbruik terugdringen en het gebruik van water en meststoffen reduceren.”

De HVAC-installaties

De vijfde verdieping van de Ghelamco Arena is waar de pers verzamelt om de match te volgen. Maar achter die wand bevindt zich de technische verdieping. Sinds vijf jaar is het onderhoud van de HVAC-installaties in de handen van Equans. Accountmanager Smart Building Jimmy Van Guyze: “Een preventieve aanpak is wat primeert voor de club. Dat moeten ze ook hardmaken in hun eigen licentiedossier. We focussen daarbij op drie topics. Veldverwarming om het veld ijsvrij te houden. De verlichting die verplicht en zonder onderbreken moet functioneren op wedstrijddagen (zware noodgroepen) en de HVAC-installaties waar het comfort van de bezoekers, ook in de kantoorgebouwen in het stadioncomplex, gegarandeerd moet zijn.” Om de installaties te monitoren is er een regeling van Johnson & Johnson aanwezig die alle technieken visualiseert. Equans volgt die data op om gepaste acties te ondernemen. Maar daarnaast denkt het ook zelf mee met de klant. “Bijvoorbeeld over hoe we nieuwe technieken kunnen installeren om energiezuiniger te werken. We hebben onderzocht wat het kan opleveren om een WKK te plaatsen, in termen van centen en CO2 uitstoot. En of we de koelmachine kunnen vervangen door warmtepompen.” Ook het correctief onderhoud is voor de rekening van Equans. Omdat er zo hard ingezet wordt op preventief werken, valt het aantal interventies voor correctief onderhoud goed mee. Wel moet er volgens het contract zeer snel iemand ter plaatse zijn. “Dat impliceert dat er op wedstrijddagen altijd een technieker aanwezig is in het stadion.”

De facilitaire organisatie

Een voetbalstadion is niet zomaar een gebouw. Met een klein team wordt een gigantische oppervlakte onderhouden. Zo telt de Ghelamco Arena meer dan 20.000 zitjes, meer dan 1.000 deuren waarvan een groot deel branddeuren, tientallen sanitaire blokken en passages waar duizenden fans binnen- en buitengaan … Die ruimtes onderhouden was jarenlang een logistieke puzzel. De uitdaging was niet enkel om de problemen op te lossen, maar vooral om ze op een efficiënte manier in kaart te brengen en op te volgen. KAA Gent sloeg de handen in elkaar met de Vlaamse scale-up FixForm om dit voortaan op een heel andere manier aan te pakken. FixForm creëerde een platform waarop de communicatie over klusjes gestroomlijnd wordt. Zo kan het facility team makkelijker ingrijpen waar nodig. De medewerkers en business klanten zijn een cruciale schakel in dit proces: voortaan kunnen ze namelijk zelf gebreken doorgeven. Dat doen ze door een van de meer dan 400 QR-codes te scannen die in het stadion hangen. “Via ons laagdrempelig systeem kunnen ze foto’s en een beknopte beschrijving doorsturen wanneer ze bijvoorbeeld een zitje zien dat stuk is of er een probleem in het sanitair opduikt”, zegt Thomas Vanhumbeeck, oprichter van FixForm. Op een dashboard ziet het facility team meteen waar het probleem zit en kunnen ze bepalen hoe belangrijk het is om meteen actie te ondernemen. De medewerkers kunnen via een applicatie ook zelf berichten doorsturen wanneer ze aan het werk zijn. Vanhumbeeck: “Iedereen praat over smart buildings, maar veel mensen beseffen niet dat ze de beste sensoren al in huis hebben: de mensen die er rondlopen. Door met foto’s te werken zien medewerkers veel sneller wat het probleem is.”