IN THE FIELD  
Maintenance Magazine 150 – november 2020

Optimaal schoeisel voorkomt werkongevallen

De veiligheidsschoen kampte in het verleden weleens met een negatief imago: log, weinig esthetisch en ongemakkelijk. Anno 2020 is dat imago gelukkig compleet achterhaald, want de diversiteit in uitvoeringen is enorm. Dé veiligheidsschoen bestaat overigens niet langer, want voor elk risico is er vandaag een gepaste schoen. Nieuwe materialen zorgen bovendien voor een groter comfort en langere levensduur. Dit is het eerste deel in een drieluik waarin we de werkuitrusting voor een maintenanceprofessional onder de loep nemen.

Omdat veiligheidsschoenen oorspronkelijk vooral in de bouwsector en industrie gebruikt werden, is er altijd een zekere focus geweest op het vermijden van kwetsuren door een impact. Voor onderhoudsdiensten zijn er evenwel nog andere risico’s waar teergeliefde voeten mee geconfronteerd worden. Een overzicht.

Elektrisering

De gevaren van een elektrische schok worden schromelijk onderschat. De incidentie is dankzij de strenge regelgeving rond elektrische kasten en machines gelukkig wel laag, maar als er een ongeluk gebeurt zijn de gevolgen ernstig door de grote stroomsterktes in installaties en machines. Een kwalitatieve isolerende schoen kan hier een groot verschil betekenen. De non-conductiviteit van materialen als rubber of PU zorgt voor een grotere weerstand. De bescherming valt rechtstreeks terug te voeren tot één van de bekendste wetten uit de elektriciteit: die van Joule. Die stelt dat het opgewekte vermogen in een lichaam onder andere afhangt van de stroomsterkte en de tijdsduur van de blootstelling. Door te werken met isolerende schoenen, wordt de weerstand vergroot, waardoor de stroomsterkte verlaagt en dus het opgewekte vermogen vermindert.

Statische elektriciteit

Een elektrisch isolerende schoen mag overigens niet verward worden met antistatische en ESD schoenen, die statische elektriciteit als gemeenschappelijke vijand hebben. Antistatische schoenen verhinderen de opbouw van statische elektriciteit in het lichaam van de werknemer en vermijden dat een plotse ontlading schade kan berokkenen. ESD schoenen (Electro Static Discharge) zijn er op gericht om toestellen en componenten te beschermen tegen statische elektriciteit. ESD schoenen moeten specifiek toegepast worden in omgevingen die als dusdanig aangeduid zijn. Twee voorbeelden hiervan zijn explosiegevoelige omgevingen en productiefaciliteiten waar elektronische IC’s gemaakt worden. De ESD schoenen die in deze omgevingen gebruikt moeten worden, worden verder onderverdeeld in drie klassen, afhankelijk van de klimatologische omstandigheden (vochtigheid, temperatuur) spreken we dan over ESD 1, 2 en 3 waarbij ESD 1 de strengste klasse vormt.

Antislip

Vallen en uitglijden is een veel voorkomende oorzaak van bedrijfsongevallen. Het kan voorkomen worden door een veiligheidsschoen met een antislipzool. De fabrikanten volgen daarin de EN20345 norm, die de prestatie rond antislip opdeelt in drie categorieën volgens de test die ze doorliepen: SRA doorstond de test op een keramieken ondergrond, SRB op een metalen oppervlak en SRC slaagde tot slot voor beide tests. Onderhoud is uiteraard ook belangrijk om vallen en glijden te voorkomen, want na verloop van tijd zal de zool beginnen slijten.

Versterkte zool voorkomt doorboring

Doorboring van de schoen door scherpe voorwerpen komt ook in industriële sites in de metaalsector weleens voor. Vroeger werd dat voorkomen door een stalen laag in de zolen, maar vandaag zijn er ook uitvoeringen met een laag uit Kevlar of een vergelijkbaar materiaal. Toch zijn ze niet één op één inwisselbaar. De belangrijkste voordelen van Kevlar liggen onder meer in de flexibiliteit en het lage gewicht, maar wie op plaatsen komt waar het risico op doorboring groot is kan beter overschakelen op staal. Vandaag wordt ook de traditionele stalen tip weleens vervangen door een uitvoering in composiet. Die zijn een stuk lichter en laten koude minder makkelijk door, maar in de bescherming is op zich weinig verschil te merken.

Chemische gevaren en vocht

De bescherming van de voeten tegen chemische invloeden hangt wat samen met de waterbestendigheid van de schoen. Zuren, organische stoffen, chemicaliën en dergelijke worden deels tegengehouden door een waterafstotend membraan met luchtkanalen en poreus schuimstof. Om te vermijden dat zweet en vocht de schoen niet meer uit kan, wordt dit membraan voorzien van minuscule poriën die verluchting toelaten. Wie behoefte heeft aan meer bescherming, kan overschakelen naar 100% waterdichte schoenen, maar dan boet u wel in op verluchting.

Onderverdeling in klassen volgens EN ISO 20345

Wie snel duidelijkheid wil krijgen over welke schoen het best geschikt is voor zijn of haar werk, kan de vele veiligheidsnormen over schoenen raadplegen. We zeggen bewust ‘vele’, want er zijn meerdere onderwerpen waarin schoeisel behandeld wordt. De EN ISO 20345 handelt echter exclusief over veiligheidsschoenen met veiligheidsneus.

• SB veiligheidsschoenen zijn de basisuitvoering en beschikken over een veiligheidsneus en antisliplaag.
• S1 werkschoenen hebben naast de veiligheidsneus ook antistatische eigenschappen en zijn extra schokbestendig gemaakt op de hak. Werkschoenen die voldoen aan de S1 classificatie zijn geschikt voor werk in droge omstandigheden.
• S1P werkschoenen hebben net als de S1 schoenen een veiligheidsneus maar ook een veiligheidszool die indringing van scherpe voorwerpen verhindert.
• S2 werkschoenen zijn hetzelfde als S1 werkschoenen, maar hebben daarnaast een verhoogde weerstand tegen het binnendringen van water. Deze veiligheidsschoenen zijn dus geschikt voor gebruik in vochtige omstandigheden of op plaatsen waar het vochtig kan worden, zoals buiten.
• S3 werkschoenen zijn een combinatie van S1P en S2 schoenen. Deze waterbestendige werkschoenen met veiligheidsneus, en –zool bieden een zeer brede bescherming tegen zowat alle mogelijke risico’s.
• De normen S4 en S5 hebben betrekking op werklaarzen en veiligheidslaarzen

Door Sammy Soetaert